هورمون پرولاکتین در زنان از غده هیپوفیز ترشح می‌شود که وظیفه اصلی آن ترشح شیر از پستان است. معمولا به طور طبیعی در زمان خواب و بارداری ترشح این هورمون افزایش پیدا می‌کند و در موارد غیر طبیعی وقتی دچار مشکل کم‌کاری تیروئید، استرس و اضطراب زیاد هستید، ترشح این هورمون در بدن افزایش می‌یابد. در این مقاله سعی داریم به تاثیر این هورمون در بدن و راههای تشخیص و درمان پرولاکتین بالا بپردازیم. چنانچه علاقمند به این موضوع هستید با ما همراه باشید.

 

پرولاکتین بالا چیست؟

افزایش پرولاکتین یکی از اختلالات هورمونی است که باید پیگیری شود، چرا که قادر است برخی ازبیماری‌ها در بدن ایجاد کند. پرولاکتین، هورمونی از غده هیپوفیز است که از نظر فیزیولوژیکی به طور قابل‌توجهی پایان بارداری افزایش می‌یابد که پس از تولد منجر به تولید شیر می‌شود.

اهمیت فیزیولوژیکی این هورمون در مردان نامشخص است. بااین‌حال، پرولاکتین زمانی  آسیب شناسی می‌شود که پرولاکتین افزایش یابد (هیپرپرولاکتینمی).

هیپرپرولاکتینمی یا ناشی از تومورهای خوش‌خیم کوچک غده هیپوفیز است که پرولاکتینوما نیز نامیده می‌شود، یا به‌عنوان عارضه جانبی برخی داروها، به‌ویژه داروهای روان‌گردان رخ می‌دهد.

هیپرپرولاکتینمی اغلب ناشی از دارو است که از عوارض جانبی سایر داروها است. افزایش پرولاکتین تقریباً همیشه با کمبود تستوسترون (هیپوگنادیسم) همراه است و منجر به اختلال میل جنسی و اختلال نعوظ در مردان می‌شود که دومی نیز در نتیجه اختلال عملکرد بافت نعوظ مستقیم است. همچنین می‌تواند علت اختلالات باروری مردانه و زنانه (ناباروری) باشد.

 

علائم افزایش هورمون پرولاکتین چیست؟

 

 

بالابودن این هورمون در خون هرکس با بروز نشانه‌های زیر همراه می‌شود:

1- ناباروری در اثر پرولاکتین بالا

2- از دست دادن میل جنسی

3- ترشحات شیری از نوک سینه‌ها در زمانی که باردار نیستید

4- تغییرات در قاعدگی غیر مرتبط با یائسگی، مانند پریودهای نامنظم (قاعدگی) یا نبود وجود قاعدگی (آمنوره)

5- درد یا ناراحتی در رابطه جنسی در زمان دخول به دلیل خشکی واژن

6- اختلال نعوظ (ED)

7- سطوح پایین تستوسترون

8- بزرگ‌شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)

 

راههای تشخیص افزایش پرولاکتین

درواقع سطح طبیعی این هورمون در افراد به شرح زیر است:

مردان: ۲ تا ۱۸ نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL)

زنان غیر باردار: ۲ تا ۲۹ نانوگرم در میلی‌لیتر

در زنان باردار: ۱۰ تا ۲۰۹ نانوگرم در میلی‌لیتر

سطح پرولاکتین به‌ندرت خیلی پایین است. افزایش آن بسیار شایع‌تر است. سطح پرولاکتین اگر بالاتر از ۳. الی ۲۳.۲ میکروگرم در لیتر در خون یک زن غیر باردار باشد، پرولاکتین بالا حساب می‌شود. سطح  این هورمون در سه‌ماهه اول بالاتر از ۷۵ میکروگرم در لیتر است. در سه‌ماهه دوم و سوم، سطح طبیعی آن دوباره به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد و به ترتیب تا ۱۵۰ میکروگرم در لیتر و ۳۰۰ میکروگرم در لیتر می‌رسد. تمام مقادیر بالاتر از این به‌عنوان مقادیر پرولاکتین بالا گفته می‌شود و می‌تواند عواقب منفی داشته باشد.

 

افزایش پرولاکتین در بدن زنان

بانوانی که علائم پرولاکتینوما دارند، ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشند. علائم پرولاکتین بالا در زنان عبارتند از:

1- سردردهای غیر قابل توضیح

2- اختلال بینایی ناشی از پرولاکتین بالا

3- شیردهی خارج از زایمان

4- درد یا ناراحتی حین رابطه جنسی

5- رشد غیرطبیعی موهای بدن و صورت

6- آکنه غیرطبیعی

7- علائم یائسگی مثل: خشکی واژن، پوکی استخوان و گرگرفتگی

 

 

لازم بذکر است که بدانید: برای درمان ناباروری  یا حل مشکل پریودهای نامنظم، ممکن است آزمایش پرولاکتین مورد نیاز باشد. این آزمایش همچنین می‌تواند سایر مشکلات غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس را رد کند.

در اواخر دوران بارداری در زنان مقدار این هورمون در بدن مادر افزایش می‌یابد تا بدن برای شیردهی آماده شود. مقادیر زیاد این هورمون در بدن مادر، برخلاف استروژن و پروژسترون حتی بعد از زایمان و تولد نوزاد نیز ادامه می‌یابد. سطح بالای آن تولید شیر را تحریک می‌کند و از تخمک گذاری جلوگیری می‌کند.

همچنین افزایش این هورمون در زنان روی غده آدرنال تاثیر خواهد گذاشت که باعث افزایش هورمون‌های مردانه در آنها می‌شود. در در نهایت ایجاد علائمی همچون جوش صورت، ریزش مو و افزایش توده عضلانی بدن خواهد شد.

 

پرولاکتین بالا در بدن مردان

افزایش این هورمون در آقایان بر ناحیه بیضه تاثیر خواهد گذاشت . همچنین در صورت بروز علائم پرولاکتینوما ممکن است به آزمایش نیاز داشته باشند. علائم پرولاکتینوما در مردان عبارتند از:

1- سردردهای غیر قابل توضیح

2- اختلال بینایی

3- کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری

4- اختلال در نعوظ

4- کمبود غیر طبیعی موهای بدن و صورت

5- کاهش تولید تستسترون و علائم مردانه

 

آزمایش این هورمون همچنین ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

بررسی اختلال عملکرد بیضه یا اختلال نعوظ ، درمان ناباروری در مردان، رد امکان وجود مشکلات مربوط به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس

 

نقش داروها در بیماری هیپرپرولاکتینمی

مصرف داروهای زیر می‌تواند میزان ترشح پرولاکتین را بالا ببرد. در ادامه با این داروها آشنا خواهیم شد.

1- داروهای درمان فشار خون

2- اکثر داروهای درمان استرس

3- داروهای هورمونی استروژنی دوران یائسگی

4- برخی داروهای رفع ناراحتی معده

 

بهترین زمان اندازه گیری پرولاکتین

حداكثر مقدار اين هورمون در هنگام صبح است. نمونه‌گیری می‌بایستی قبل از ساعت 11 صبح انجام پذیرد. حداقل 12 ساعت قبل از نمونه‌گیری، تماس یا تحریک جنسی نباید انجام شود .

 

درمان پرولاکتین بالا با برنامه اصلاح سبک

چندین منابع غذایی وجود دارد که برای کاهش هورمون پرولاکتین مفید خواهند بود که در ادامه به این منابع غذایی موثر می‌پردازیم.

1- غذاهای با روی بالا

2- روی با ویتامین B6 برای مدیریت فرایند متابولیک بدن که سبب کاهش سطح این ماده در خون می شود.

3- مرغ، گوشت قرمز، میگو، صدف، پنیر گودا، لوبیا چیتی، لوبیا سبز، سویا، بادام زمینی.

4- سویا و دانه های آفتابگردان منابع طبیعی روی می باشد.

5- غذاهای سرشار از ویتامین B6 و E.

6- ویتامین B6

7- بخشی از فرایند تولید دوپامین است و سطوح بالاتر آن می تواند سطح این هورمون را پایین بیاورد. ویتامین E نیز به طور طبیعی باعث کاهش پرولاکتین می‌شود.

8- آرد غلات کامل، جوانه گندم، جگر گوساله، دانه آفتابگردان، سبوس، هویج، برنج قهوه ای، سویا، اسفناج، پنیر، عدس، میگو، ماهی قزل آلا، ماهی تن، بوقلمون و مرغ می باشد.

9- گیاه پنج انگشت (vitex) و کاهش پرولاکتین

گیاه پنج انگشت (فقط برای زنان) یکی از مواد غذایی مفید برای تعادل هورمون‌ها است. این گیاه با توقف کردن تولید پرولاکتین در غده هیپوفیز در بدن عمل می‌کند. افزایش سطح این هورمون باعث ایجاد دوره‌های قاعدگی نامنظم و یا حتی فقدان خونریزی قاعدگی و همچنین آکنه می‌شود.

10- رازیانه

رازیانه به طور قابل توجهی، باعث افزایش سطح پرولاکتین سرم خون مادران شیرده می‌شود. رازیانه حاوی نوع خفیف استروژن است. این هورمون تولید شیر را افزایش می‌دهد که همین خاصیت رازیانه در زنان شیرده نیز مشاهده شده است.

11- موارد دیگری چون: ریشه شیرین بیان، زنجبیل، فلفل نیز برای درمان افزایش این هورمون، هم در مردان و هم در زنان  بسیار موثر است.

چنانچه علاقمند هستید که بیشتر درباره درمان پرولاکتین بالا بدانید به لینک زیر در اینستاگرام مراجعه کنید:

https://www.instagram.com/p/CuXIGkXtVm8/?igshid=MzRlODBiNWFlZA==

 

سخن پایانی:

توجه داشته باشید که تشخیص اختلال پرولاکتین بسیار امر مهمی خواهد بود. ممکن است این اختلال مربوط به کم کاری تیروئید بوده و یا علل زمینه‌ای داشته باشد، که معمولا با درمان آن مشکل افزایش پرولاکتین حل خواهد شد. در غیر اینصورت باید از درمان‌های دارویی استفاده شود.

اوریکولوتراپی و اصلاح سبک زندگی، یکی از موثرترین راههای درمان پرولاکتین بالا شناخته می‌شوند. در هر دو روش شما می‌توانید با چند جلسه اوریکولوتراپی و داشتن برنامه اصلاح سبک اختصاصی، براحتی این مشکل را حل کنید.

برای دریافت مشاوره و اطلاعات بیشتر به پیج اینستاگرام دکتر مهرنوش مطیعی سربزنید و از راهکارهای موثری که در این مورد داده شده استفاده کنید.

مشاوره انلاین و دریافت برنامه اصلاح سبک زندگی
@mehrnoosh_motieisupport

مراجعه حضوری به کلینیک برای اوریکولوتراپی
آدرس کلینیک :اصفهان – خانه اصفهان – خیابان سپاه _کوی شماره دو – ساختمان نیاوران -طبقه سوم -واحد۶

تلفن : ۳۴۳۷۰۲۶۱-۰۳۱